Preferencyjne porozumienia handlowe – znaczenie dla handlu dobrami i innych dziedzin współpracy Unii Europejskiej z partnerami zagranicznymi

Abstrakt

Większość obrotu handlowego Unii Europejskiej z partnerami spoza ugrupowania odbywa się na zasadach preferencji – o charakterze jednostronnym lub wzajemnym (w ramach preferencyjnych porozumień handlowych – PTAs). Obecnie znaczenie PTAs dla eliminacji barier celnych nie jest duże dla UE, głównie dlatego, że: część unijnego importu jest dokonywana po stawce KNU równej 0%, marża preferencji (różnica między preferencyjną stawką 0% a stawką KNU powyżej 0%) jest niska. Ponadto wszystkie wzajemnie preferencyjne porozumienia, zarówno strefy wolnego handlu, jak i unie celne, przewidują pewne wyjątki. Wyjątki dotyczą niektórych produktów rolnych traktowanych przez UE jako wrażliwe.
Znacznie ważniejszym celem negocjowania PTAs, od dążenia do redukcji ochrony celnej na rynku partnerów handlowych, jest dla Unii chęć eliminacji barier o charakterze regulacyjnym, które są obecnie głównym utrudnieniem dla unijnych eksporterów. Ponadto preferencyjne porozumienia wykraczają poza istniejące regulacje wielostronne WTO. PTAs są wykorzystywane przez Unię Europejską także do osiągania celów z zakresu polityki zagranicznej, takich jak stabilizacja sytuacji politycznej i ekonomicznej w jej bliskim sąsiedztwie oraz do wzmocnienia roli UE w świecie.
Wzajemnie preferencyjne porozumienia zostały wynegocjowane w ostatnich latach przez UE z wieloma państwami sąsiadującymi z UE (w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa). Obecnie UE prowadzi rokowania w sprawie takich umów z państwami rozwiniętymi, takimi jak: Kanada, Japonia, USA. Głównymi przyczynami są – z jednej strony – pogłębiające się powiązania między UE oraz producentami i inwestorami z państw partnerskich, a z drugiej – niska skuteczność wielostronnych reguł WTO, które nie uwzględniają właściwie specyfiki konkretnych sytuacji.