Istnieje nowsza wersja tego artykułu opublikowanego 2024-08-27. Przeczytaj wersję najnowszą.

Kierunek zmian procesów globalizacyjnych zachodzących w Polsce w obliczu pandemii COVID-19 oraz agresji Rosji na Ukrainę

Autor

DOI:

https://doi.org/10.15678/KREM.2024.1004.0208

Słowa kluczowe:

globalizacja, indeks globalizacji KOF, konflikt ukraińsko-rosyjski, pandemia COVID-19, procesy globalizacyjne w Polsce

Abstrakt

Cel: Przedstawienie procesów globalizacyjnych, które zaszły w Polsce w latach 2000–2022, oraz określenie wpływu pandemii COVID-19 i agresji Rosji na Ukrainę na dalszy rozwój tych procesów w Polsce.

Metodyka badań: Metodologia badawcza obejmuje analizę elementów wchodzących w skład indeksu globalizacji KOF, opisujących globalizację ekonomiczną, społeczną oraz polityczną w latach 2000–2022.

Wyniki badań: W latach 2000–2020 Polska była najbardziej umiędzynarodowiona w obszarze politycznym, następnie w obszarze społecznym, a najmniej w obszarze ekonomicznym. Wybuch pandemii COVID-19 oraz agresja Rosji na Ukrainę wpłynęły negatywnie na handel zagraniczny, natomiast wartość inwestycji portfelowych oraz BIZ w Polsce w tym okresie wzrosła. W obszarze globalizacji społecznej w latach 2020–2022 można było zaobserwować negatywne tendencje, takie jak znaczny spadek liczby turystów w Polsce, ograniczenie swobód obywatelskich w okresie pandemii, dalszy spadek Polski w rankingu wolności mediów oraz spadek salda migracji zagranicznych na pobyt stały. W obliczu agresji Rosji na Ukrainę wiele państw wprowadziło sankcje wobec Rosji, zatem umocniła się współpraca międzynarodowa, co może wpłynąć pozytywnie na procesy globalizacji politycznej.

Wnioski: Pandemia COVID-19 oraz wojna w Ukrainie spowodowały, że w niektórych obszarach gospodarczych i społecznych nastąpiło przyspieszenie procesów globalizacyjnych, a w innych ich spowolnienie. Kierunek zmian tych procesów w kolejnych latach w Polsce będzie zależał od długości trwania konfliktu ukraińsko-rosyjskiego, co implikuje konieczność podjęcia dalszych badań w tym zakresie.

Wkład w rozwój dyscypliny: Uzyskane wyniki badań dotyczących wpływu pandemii COVID-19 oraz konfliktu ukraińsko-rosyjskiego na procesy globalizacyjne, które zachodzą w Polsce, przyczyniają się do lepszego zrozumienia nowych wyzwań w obliczu kryzysu gospodarczego.

Pobrania

Statystyki pobrań niedostępne.

Bibliografia

Bank Danych Lokalnych. (2022). Pobrane z: https://bdl.stat.gov.pl/ (data dostępu: 29.03.2023).

Bąkiewicz, A. (2016). Wokół globalizacji. W: A. Bąkiewicz (red.), Gospodarka i społeczeństwo w dobie globalizacji. Wydawnictwo Akademickie DIALOG.

Brzozowski, J., Kaczorowski, K., Pędziwiatr, K. i Wiktor-Mach, D. (2020). Pandemia COVID-19 a sytuacja imigrantów w Krakowie. Raport OWIM. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Pobrane z: https://owim.uek.krakow.pl/wp-content/uploads/user-files/reports/OWIM_Raport_Migranci_COVIDrevised.pdf (data dostępu: 9.09.2023).

Budnikowski, A., Czarny, E., Folfas, P., Kuźnar, A., Leven, B. i Przeździecka, E. (2022). Polskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Stan po 30 latach od rozpoczęcia transformacji ustrojowej. Oficyna Wydawnicza SGH – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.

Business Insider. (2022). Przybywa zagranicznych inwestycji w Polsce. NBP ujawnił najnowsze statystyki. Pobrane z: https://businessinsider.com.pl/gospodarka/tyle-zagranica-zainwestowala-w-polsce-kwota-robi-wrazenie/hcdhksv (data dostępu: 9.09.2023).

Celi, G., Guarascio, D., Reljic, J., Simonazzi, A. i Zezza, F. (2022). The Asymmetric Impact of War: Resilience, Vulnerability and Implications for EU Policy. Intereconomics. Review of European Economic Policy, 57(3), 141–147. https://doi.org/10.1007%2Fs10272-022-1049-2

Choroś-Mrozowska, D. i Clowes, D. (2016). Handel usługami w warunkach globalizacji. W: B. Szopa, E. Ślęzak (red.), Finansowe aspekty globalizacji. PWE.

Chrostowski, G. (2023). BIZ w Polsce rosną jak na drożdżach. Po pandemii uległy podwojeniu! Pobrane z: https://obserwatorgospodarczy.pl/2023/07/06/biz-w-polsce-rosna-jak-na-drozdzach-po-pandemii-ulegly-podwojeniu/ (data dostępu: 9.09.2023).

Cieślik, A. (2019). Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce: stan obecny i perspektywy rozwoju. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 17(1), 245–263. https://doi.org/10.36874/RIESW.2019.1.11

Czerny, M. (2005). Globalizacja a rozwój. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dreher, A. (2006). Does Globalization Affect Growth? Empirical Evidence from a New Index of Globalization. Applied Economics, 38(10), 1091–1110. https://doi.org/10.1080/00036840500392078

Drela, K., Malkowska, A. i Zieziula, J. (2019). Handel zagraniczny. Obroty towarowe i usługowe Polski w ujęciu regionalnym. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Dziembała, M., Kos-Łabędowicz, J., Talar, S., Kokoszka, W., Matczuk, J., Olsza, C., Sopala, J., Stawecki, P., Ujma, S., Urbańska, S., Zając, J. i Zmarlak, B. (2022). Polski eksport w warunkach pandemii COVID-19. Raport. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach. Pobrane z: https://www.ue.katowice.pl/fileadmin/user_upload/akademia/aktualnosci/2022/4/Raport_Polski_eksport_w_czasie_pandemii_COVID-19_2022.pdf (data dostępu: 9.09.2023).

EWL. (2020). Pracownik zagraniczny w dobie pandemii. II edycja. Pobrane z: https://ewl.com.pl/raportewl-s-a-pracownik-zagraniczny-w-dobie-pandemii-ii-edycja-pdf/ (data dostępu: 9.09.2023).

Freedom House. (2021). Freedom in the World 2021. Pobrane z: https://freedomhouse.org/sites/default/files/2021-02/FIW2021_World_02252021_FINAL-web-upload.pdf (data dostępu: 9.09.2023).

Funakoshi, M., Lawson, H. i Deka, K. (2022). Tracking Sanctions against Russia. Reuters. Pobrane z: https://www.reuters.com/graphics/UKRAINE-CRISIS/SANCTIONS/byvrjenzmve/ (data dostępu: 18.01.2023).

Geograficzno-polityczny Atlas Polski. (2022). Mapa tygodnia: Uchodźcy z Ukrainy (od początku wojny do końca marca). Pobrane z: http://atlas2022.uw.edu.pl/mapa-tygodnia-uchodzcy-z-ukrainy-od-poczatku-wojny-do-konca-marca/ (data dostępu: 18.01.2023).

Giddens, A. (1990). The Consequences of Modernity. Polity Press.

Gilpin, R. (2001). Global Political Economy: Understanding the International Economic Order. Princeton University Press.

Grzybowska, A. (2013). Globalizacja – szanse i zagrożenia. Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 139, 10–19.

GUS. (2020). Sytuacja demograficzna Polski do 2019 r. Migracje zagraniczne ludności w latach 2000–2019. Główny Urząd Statystyczny.

GUS. (2021a). Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego. Główny Urząd Statystyczny.

GUS. (2021b). Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2020/2021 (wyniki wstępne). Główny Urząd Statystyczny.

GUS. (2023). Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2022/2023 (wyniki wstępne). Główny Urząd Statystyczny.

Jaroszewicz, M. (2015). Kryzysowa migracja Ukraińców. Komentarze OSW, 187.

Kępka, A. i Pająk, N. (2022). Wpływ wojny w Ukrainie na wysokość inflacji w Polsce. Studia Ekonomiczne, Prawne i Administracyjne, 1(4), 59–72. https://doi.org/10.24136/sepia.2022.020

KOF Globalisation Index. (2022). Pobrane z: https://kof.ethz.ch/en/forecasts-and-indicators/indicators/kof-globalisation-index.html (data dostępu: 5.01.2023).

Maśloch, P. (2005). Globalizacja i jej wpływ na rozwój współczesnej cywilizacji. Przesiębiorczość – Edukacja, 1, 17–26.

Matkowska, M. (2011). Współczesne problemy migracji w Polsce. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, 24, 89–102.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych. (2020). Misje dyplomatyczne, urzędy konsularne i organizacje międzynarodowe w Polsce. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/dyplomacja/misje-dyplomatyczne-urzedy-konsularne-i-organizacje-miedzynarodowe-w-polsce (data dostępu: 13.01.2023).

Narodowy Bank Polski. (2017). Międzynarodowa pozycja inwestycyjna Polski w 2016 r.

Narodowy Bank Polski. (2021). Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za IV kwartał 2020 r.

Narodowy Bank Polski. (2023). Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za IV kwartał 2022 r.

Nowak, A. Z. (2018). Jaka przyszłość globalnej gospodarki? W: J. Y. Lin, A. Z. Nowak (red.), Nowa polityka strukturalna w warunkach otwartej gospodarki rynkowej. Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.

Olszewska-Łabędź, B. (2022). Wyzwania systemu edukacji w Polsce wobec ataku Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Humanistic Corpus, 47, 122–127.

Our World in Data. (2022). Pobrane z: https://ourworldindata.org/grapher/civil-liberties-score-fh?tab=chart&country=~POL (data dostępu: 9.09.2023).

Polski Instytut Ekonomiczny. (2023a). Nowe oblicze globalnego handlu. Czy mamy do czynienia z reshoringiem? Pobrane z: https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2023/04/Nowe-oblicze-globalnego-handlu.pdf (data dostępu: 9.09.2023).

Polski Instytut Ekonomiczny. (2023b). O 134 proc. wzrosła wartość BIZ w krajach rozwiniętych w 2021 r. Pobrane z: https://pie.net.pl/o-134-proc-wzrosla-wartosc-biz-w-krajach-rozwinietych-w-2021-r/ (data dostępu: 9.09.2023).

Przystupa, J. (2013). Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce według danych Narodowego Banku Polskiego. W: Inwestycje zagraniczne w Polsce 2011–2013 (s. 7–21). Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur.

Reporters without Borders. (2022). Pobrane z: https://rsf.org/en/index (data dostępu: 9.09.2023).

Rosińska-Bukowska, M. (2014). Procesy globalizacji i ich wpływ na gospodarkę żywnościową i rolnictwo – przez pryzmat działalności korporacji transnarodowych. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie – Problemy Rolnictwa Światowego, 14(1), 97–107. https://doi.org/10.22630/prs.2014.14.1.10

Staszewska, A. (2022). Zarządzanie kryzysem w turystyce podczas pandemii COVID-19. Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania GWSH, 17, 100–109. https://doi.org/10.53259/2022.17.11

Ślęzak, E. (2018). Globalizacja a mobilność. W: B. Szopa, E. Ślęzak (red.), Społeczne aspekty globalizacji. PWE.

Ślęzak, E. (2021). Współczesne państwo narodowe a globalizacja w świetle pandemii SARS-CoV-2. W: E. Ślęzak, D. Choroś-Mrozowska, M. Michorowski (red.), Od gospodarstwa domowego do gospodarki globalnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.

Urząd do Spraw Cudzoziemców. (2023). Obywatele Ukrainy w Polsce – aktualne dane migracyjne. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/udsc/obywatele-ukrainy-w-polsce--aktualne-dane-migracyjne (data dostępu: 9.09.2023).

Wąsiński, M. i Wnukowski, D. (2020). Skutki pandemii dla gospodarki światowej. W: P. Sasnal (red.), Raport PISM: Konsekwencje pandemii COVID-19 dla stosunków międzynarodowych (s. 35–39). Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.

Wojtaszak, A. (2022). Główne determinanty migracji zarobkowych Polaków do państw Unii Europejskiej po 2004 roku i ich następstwa. Acta Politica Polonica, 2(54), 175–186.

World Bank Open Data. (2022). Pobrane z: https://data.worldbank.org (data dostępu: 9.09.2023).

Pobrania

Opublikowane

2024-07-01 — zaktualizowane 2024-08-27

Wersje

Numer

Dział

Artykuły

Jak cytować

Kruczek, P. (2024). Kierunek zmian procesów globalizacyjnych zachodzących w Polsce w obliczu pandemii COVID-19 oraz agresji Rosji na Ukrainę. Krakow Review of Economics and Management Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego W Krakowie, 2(1004), 139-159. https://doi.org/10.15678/KREM.2024.1004.0208 (Original work published 2024)