Przestrzeń międzyludzka w powieściach Fiodora Dostojewskiego

Abstrakt

Twórczość Fiodora Dostojewskiego ma duże znaczenie dla kształtowania się XX-wiecznej filozofii dialogu. Jego spojrzenie na bohatera powieściowego jest zawsze rezultatem skonfrontowania własnej świadomości ze świadomością innych, czemu sprzyja przejście od narracji auktorialnej do personalnej: postaci, opisując swoje przeżycia i sposób postrzegania świata, prowadzą dialogi wewnętrzne, które pomagają im odnaleźć lub nadać sens własnej egzystencji.
Prawda o mnie lub o innym człowieku odsłania się w spotkaniach z innymi ludźmi, ale nie może być precyzyjnie opisana, ponieważ zagubiłaby się wtedy spontaniczność, autentyczność i wielowymiarowość osoby. Aby mogło dojść do otwarcia drugiemu kredytu zaufania, człowiek mu się przed nim otworzyć, nawet jeżeli zamiast wzajemności napotyka mur obojętności lub nienawiści.
Takie właśnie, przepełnione szczerością, a zarazem żądzą wypowiedzenia „nowego słowa” (może to być myśl, idea, wynalazek, zmiana społeczna, dokonanie rewolucyjnych zmian), spotkania bohaterów Zbrodni i kary, Idioty i Braci Karamazow analizowane są w artykule. Dostojewski prezentuje w nich istotę tego, co może zdarzyć się między ludźmi, kiedy pozwalają porwać się niezwykłym przeżyciom o wielkiej mocy, zrzucając chętnie zakładane na co dzień maski.