Konwergencja struktur gospodarczych krajów Europy Środkowo-Wschodniej w ramach Unii Europejskiej

Abstrakt

Cel: Ocena podobieństwa struktur gospodarczych krajów Europy Środkowo-Wschodniej w ramach Unii Europejskiej.

Metodyka badań: Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem hierarchicznej analizy skupień dla 2004 oraz 2019 r.

Wyniki badań: Na podstawie przeprowadzonych badań zaobserwowano przejawy zarówno dywergencji, jak i konwergencji. Z jednej strony należy zwrócić uwagę na wzrost poziomu zróżnicowania podsektorów gospodarczych, stosunkowo wyraźny podział wszystkich członków UE na dwa bloki państw – starych krajów UE i krajów Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW), a także niewielkie, aczkolwiek korzystne zmiany średnich wartości dodanych brutto poszczególnych działów gospodarki w analizowanych krajach. Z drugiej strony trzeba podkreślić spadek odległości euklidesowych pomiędzy krajami EŚW a strukturą ,,wzorcową” składającą się z 12 krajów strefy euro. Porównując sytuację wszystkich państw EŚW, nie można jednoznacznie stwierdzić, że przyjęcie euro w sposób zauważalny wpłynęło na konwergencję struktury gospodarczej danego kraju ze strukturą starych krajów UE, które utworzyły to ugrupowanie. Należy jednak podkreślić, że przeprowadzone badania są cząstkową oceną konwergencji realnej i nie jest to ocena definitywna.

Wnioski: Na podstawie przeprowadzonych badań trudno sformułować ostateczne wnioski. Podobieństwo struktur wartości dodanej brutto w ramach UE jest odzwierciedleniem różnych procesów i zjawisk mających miejsce w gospodarkach, które cechują się zarówno tendencjami konwergencji, jak i dywergencji (wydajność pracy, poziom wynagrodzeń, konsumpcja, oszczędności, sytuacja na rynku pracy, napływ inwestycji, handel zagraniczny, synchronizacja cykli koniunkturalnych). Z tego względu należy podkreślić, że uczestnictwo we wspólnym rynku i unii monetarnej musi być wspierane reformami instytucjonalno-regulacyjnymi. Wszelkie obserwowane aspekty dywergencji stanowią przesłankę do ponownego przeanalizowania polityk gospodarczych, które powinny sprzyjać zbieżności struktur PKB krajów EŚW. Wynika to z tego, że impuls związany z procesem integracji europejskiej mógł ukształtować różne trajektorie rozwoju dla poszczególnych krajów.

Wkład w rozwój dyscypliny: Przeprowadzone badania stanowią próbę oceny podobieństwa struktur gospodarczych krajów EŚW. Jest to kwestia niezwykle istotna w kontekście nowych wyzwań dla gospodarek unijnych, takich jak skutki pandemii i wojny w Ukrainie, oraz biorąc pod uwagę nieadekwatność do rzeczywistości makroekonomicznej oficjalnych kryteriów konwergencji.