Pracownicze plany kapitałowe jako instrument mobilizacji dodatkowych oszczędności emerytalnych w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2019.0980.0207Słowa kluczowe:
oszczędzanie, system emerytalny, trzeci filar, pracownicze plany kapitałoweAbstrakt
W artykule poruszono problematykę funkcjonowania pracowniczych planów kapitałowych (PPK). Głównym celem badania jest ocena PPK pod kątem ich zdolności do mobilizacji dodatkowych oszczędności emerytalnych. Jako metodę badawczą wykorzystano metaanalizę rezultatów zaprezentowanych w innych opracowaniach. Badaniu poddano cztery grupy czynników wpływających na decyzje oszczędnościowe: zachęty finansowe, czynniki behawioralne, edukację finansową oraz marketing społeczny. Odnosząc te czynniki do założeń systemu PPK stwierdzono, że słusznie położono w nim nacisk na czynniki behawioralne, a w ramach zachęt finansowych zdecydowano się na dopłaty do oszczędności. Ponadto odnotowano, że w ramach PPK nie uwzględniono edukacji finansowej oraz marketingu społecznego. W konkluzji wskazano, że dzięki kombinacji czynników behawioralnych i finansowych PPK wpłyną na wzrost poziomu oszczędności emerytalnych w Polsce, jednak kwestia skali tego wpływu w zakresie stopy oszczędności oraz powszechności oszczędzania pozostaje otwarta.
Pobrania
Bibliografia
Attanasio O., Wakefield M. (2010), The Effects on Consumption and Saving of Taxing Asset Returns (w:) Dimensions of Tax Design: The Mirrlees Review, red. S. Adam i in., Oxford University Press, Oxford.
Balcerowski M., Prusik A. (2018), Wybrane aspekty prawne Pracowniczych Planów Kapitałowych, Instytut Emerytalny, Warszawa, http://www.instytutemerytalny.pl/wp-content/uploads/2018/03/Wybrane-aspekty-prawne-PPK-15-marca-2018.pdf (data dostępu: 28.08.2018).
Banks J., O’Dea C., Oldfield Z. (2010), Cognitive Function, Numeracy and Retirement Saving Trajectories, „The Economic Journal”, vol. 120, nr 548, https://doi.org/10.1111/j.1468-0297.2010.02395.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-0297.2010.02395.x
Barro R. (1974), Are Government Bonds Net Wealth?, „Journal of Political Economy”, vol. 82, nr 6, https://doi.org/10.1086/260266. DOI: https://doi.org/10.1086/260266
Bernheim B., Garrett D., Maki D. (2001), Education and Saving: The Long-term Effects of High School Financial Curriculum Mandates, „Journal of Public Economics”, vol. 80, nr 3.
Benartzi S., Thaler R. (2007), Heuristics and Biases in Retirement Savings Behavior, „Journal of Economic Perspectives”, vol. 21, nr 3, https://doi.org/10.1257/jep.21.3.81. DOI: https://doi.org/10.1257/jep.21.3.81
Beshears J., Choi J., Laibson D., Madrian B. (2010), Behavioral Economics Perspectives on Public Sector Pension Plans, „Journal of Pension Economics and Finance”, vol. 10, nr 2, https://doi.org/10.1017/s1474747211000114. DOI: https://doi.org/10.1017/S1474747211000114
Beshears J., Choi J., Laibson D., Madrian B. (2013), Simplification and Saving, „Journal of Economic Behaviour and Organization”, vol. 95, https://doi.org/10.1016/j.jebo.2012.03.007. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jebo.2012.03.007
Börsch-Supan A. (2004), Mind the Gap: The Effectiveness of Incentives to Boost Retirement Savings in Europe, „OECD Economic Studies”, nr 39 (2004/2).
Browning M., Lusardi A. (1996), Household Saving: Micro Theories and Micro Facts, „Journal of Economic Literature”, vol. 34, nr 4.
Caminada K., Goudswaard K. (2010), Budgetary Cost of Tax Facilities for Pension Savings: An Empirical Analysis, MPRA Paper No. 20735, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/20735/1/MPRA_paper_20735.pdf (data dostępu: 8.09.2018).
Choi J., Laibson D., Madrian B. (2009), Reducing the Complexity Costs of 401(k) Participation: The Case of Quick Enrollment (w:) Developments in the Economics of Aging, red. D.A. Wise, University of Chicago Press, Chicago. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226903361.003.0003
Choi J., Laibson D., Madrian B., Metrick A. (2004), For Better or For Worse: Default Effects and 401(k) Savings Behavior (w:) Perspectives in the Economics of Aging, red. D.A. Wise, University of Chicago Press, Chicago. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226903286.003.0003
Choi J., Laibson D., Madrian B., Metrick A. (2006), Saving for Retirement on the Path of Least Resistance (w:) Behavioral Public Finance: Toward a New Agenda, red. E. McCaffrey, J. Slemrod, Russel Sage Foundation, New York.
Clark R., d’Ambrosio M., McDermed A., Sawant K. (2006), Retirement Plans and Saving Decisions: The Role of Information and Education, „Journal of Pension Economics and Finance”, vol. 5, nr 1, https://doi.org/10.1017/s1474747205002271. DOI: https://doi.org/10.1017/S1474747205002271
Crossley T., Emerson C., Leicester C. (2012), Raising Household Saving, Institute For Fiscal Studies, London, https://www.britac.ac.uk/sites/default/files/BRI1089_household_saving_report_02.12_WEB_FINAL.pdf (data dostępu: 6.09.2018).
Czapiński J., Góra M. (2016), Świadomość „emerytalna” Polaków. Raport z badania ilościowego, http://www.efcongress.com/sites/default/files/analizy/raport.pdf (data dostępu: 26.08.2018).
Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków (2016), red. J. Czapiński, T. Panek, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
Disney R., Emmerson C., Wakefield M. (2008), Pension Provision and Retirement Saving: Lessons from the United Kingdom, „Canadian Public Policy”, vol. 34. DOI: https://doi.org/10.3138/cpp.34.4.S155
Duesenberry J. (1949), Income, Saving and the Theory of Consumer Behavior, Harvard University Press, Cambridge.
Fischer I. (1930), The Theory of Interest, Macmillan, London.
Friedman M. (1957), A Theory of Consumption Function, Princeton University Press, Princeton.
Hardcastle R. (2012), How Can We Incentivise Pension Saving? A Behavioural Perspective, Central Analysis Division, Depertment of Work and Pension Working Paper 109.
Jedynak T. (2016), The Directions of the Development of Supplementary Pension Scheme in Poland, „Journal of Insurance, Financial Markets and Consumer Protection”, vol. 22, nr 3.
Jedynak T. (2018), Wpływ wprowadzenia pracowniczych planów kapitałowych na wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych w Polsce, „Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i Praktyka”, nr 2.
Kahneman D., Tversky A. (1979), Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk, „Econometrica”, vol. 47, nr 2, https://doi.org/10.2307/1914185. DOI: https://doi.org/10.2307/1914185
Kahneman D., Tversky A. (1984), Choices, Values and Frames, „American Psychologist”, vol. 39, nr 4, https://doi.org/10.1037//0003-066x.39.4.341. DOI: https://doi.org/10.1037//0003-066X.39.4.341
Katona G. (1975), Psychological Economics, Elsevier, New York.
Keynes J.M. (1936), The General Theory of Employment, Interest and Money, Macmillan, London.
Knoll M.A. (2010), The Role of Behavioral Economics and Bahavioral Decision Making in Americans’ Retirement Savings Decision, „Social Security Bulletin”, vol. 70, nr 4.
Kolek A., Wojewódka M. (2017), Pracownicze Plany Kapitałowe – szansa czy miraż?, Instytut Emerytalny, Warszawa.
Laibson D. (1997), Golden Eggs and Hyperbolic Discounting, „Quarterly Journal of Economics”, vol. 112, nr 2, https://doi.org/10.1162/003355397555253. DOI: https://doi.org/10.1162/003355397555253
Lee N.R., Kotler P. (2011), Social Marketing: Influencing Behaviors for Good, Sage Publications, London.
Lusardi A., Keller P.A., Keller A.M. (2009), New Ways to Make People Save: A Social Marketing Approach, „NBER Working Paper”, No. 14715. DOI: https://doi.org/10.3386/w14715
Lusardi A., Mitchel O. (2006), Financial Literacy and Planning: Implications for Retirement Wellbeing, Pension Research Council Working Paper, No 1/2006. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.881847
Lusardi A., Mitchel O. (2007), Financial Literacy and Retirement Preparedness: Evidence and Implications for Financial Education, „Business Economics”, vol. 42, nr 1, https://doi.org/10.2145/20070104. DOI: https://doi.org/10.2145/20070104
Madrian B., Shea D. (2001), The Power of Suggestion: Inertia in 401(k) Participation and Savings Behavior, „Quarterly Journal of Economics”, vol. 116, nr 4, https://doi.org/10.1162/003355301753265543. DOI: https://doi.org/10.1162/003355301753265543
Marcinkiewicz E. (2018), Uwarunkowania rozwoju dobrowolnych programów emerytalnych. Perspektywa makro- i mikroekonomiczna, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź.
Mitchel O., Utkus S. (2004), Pension Design and Structure. New Lessons from Behavioral Finance, Oxford University Press, New York. DOI: https://doi.org/10.1093/0199273391.001.0001
Modigliani F., Ando A. (1963), The „Life Cycle” Hypothesis of Saving: Aggregate Implications and Tests, „American Economic Review”, vol. 53.
Postawy Polaków wobec finansów (2015), Badanie Fundacji Kronenberga przy City Handlowy, http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/postawy_polakow_wobec_finansow_2015.pdf (data dostępu 8.05.2018).
Rutecka J. (2015), Realokacja czy nowe oszczędności? – O efektach zachęt podatkowych w dodatkowym oszczędzaniu na starość w Polsce, „Rozprawy Ubezpieczeniowe”, vol. 18, nr 1.
Shefrin H.M., Thaler R. (1988), The Behavioral Life-Cycle Hypothesis, „Economic Inquiry”, vol. 26, nr 4, https://doi.org/10.1111/j.1465-7295.1988.tb01520.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1465-7295.1988.tb01520.x
Simon H. (1955), A Behavioral Model of Rational Choice, „The Quarterly Journal of Economics”, vol. 69, nr 1. DOI: https://doi.org/10.2307/1884852
Sturm P. (1983), Determinants of Saving: Theory and Evidence, „OECD Journal: Economic Studies”, vol. 1.
Thaler R. (1990), Anomalies: Saving, Fungibility and Mental Accounts, „Journal of Economic Perspectives”, vol. 4, nr 1, https://doi.org/10.1257/jep.4.1.193. DOI: https://doi.org/10.1257/jep.4.1.193
Thaler R., Benartzi S. (2004), Save More Tomorrow: Using Behavioral Economics to Increase Employee Saving, „Journal of Political Economy”, vol. 112, nr 1, https://doi.org/10.1086/380085. DOI: https://doi.org/10.1086/380085
Thaler R., Shefrin H.M. (1981), An Economic Theory of Self-Control, „Journal of Political Economy”, vol. 89, nr 2, https://doi.org/10.1086/260971. DOI: https://doi.org/10.1086/260971
Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, Dz.U. 2018, poz. 2215.
Uzasadnienie do projektu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych z 8.02.2018 r. (2018), http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12308305/12491764/12491765/dokument329983.pdf (data dostępu: 28.07.2018).
Van Raaij W.F. (1989), Economic News, Expectations, and Macro-economic Behaviour, „Journal of Economic Psychology”, vol. 10, nr 4, https://doi.org/10.1016/0167-4870(89)90039-1. DOI: https://doi.org/10.1016/0167-4870(89)90039-1
Yoo K.Y., Serres A. (2004), Tax Treatment of Private Pension Savings in OECD Countries, „OECD Economic Studies”, vol. 39, nr 2.
Zalega T. (2007), Mechanizm zachowania się konsumenta na rynku w ujęciu makroekonomicznych koncepcji konsumpcji, „Studia i Materiały – Wydział Zarządzania UW”, vol. 2.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
