Doświadczenie jako przedmiot wymiany rynkowej – refleksje teoretyczne i metodologiczne na przykładzie turystyki sportowej
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2018.0976.0401Słowa kluczowe:
produkt, doświadczenie, ekonomia doświadczeń, metodologia, turystyka sportowaAbstrakt
Celem artykułu jest ustalenie, czy wypracowane w naukach ekonomicznych podejścia i metody mogą być stosowane do określenia sposobu oceniania przez konsumentów produktów o charakterze doświadczenia – produktów mających dostarczać intensywnych, zapadających w pamięć wrażeń. Rozstrzygnięcia tej kwestii dokonano poprzez ocenę przydatności wybranych teoretycznych podstaw wartościowania produktów oraz metodologicznych konsekwencji ich przyjęcia, sformułowanych w ramach ekonomii głównego nurtu (ekonomii neoklasycznej) i poza nim (w ekonomii behawioralnej, ekonomii eksperymentalnej). Egzemplifikacji występujących w tym zakresie trudności dokonano, analizując produkty turystyki sportowej. Stwierdzono, że o ile ustalenia ekonomii głównego nurtu mogą stanowić podstawę teoretyczno-metodologiczną badań empirycznych dotyczących postrzegania przez nabywcę produktów o charakterze doświadczeń, o tyle do rozwoju wiedzy z tego zakresu w większym stopniu mogą się przyczynić kierunki ekonomii spoza jej głównego nurtu.
Pobrania
Bibliografia
Alejziak W. (2008), Metodologia badań w turystyce (w:) Turystyka w naukach humanistycznych, red. R. Winiarski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bouchet P., Lebrun A.M., Auvergne S. (2004), Sport Tourism Customer Experiences: A Comprehensive Model, „Journal of Sport and Tourism”, vol. 9, nr 2, https://doi.org/ 10.1080/14775080410001732578. DOI: https://doi.org/10.1080/14775080410001732578
Davies J., Williment J. (2008), Sport Tourism – Grey Sport Tourists, All Black and Red Experiences, „Journal of Sport and Tourism”, vol. 13, nr 3, https://doi.org/10.1080/14775080802327144. DOI: https://doi.org/10.1080/14775080802327144
Dellaert B., Borgers A., Timmermans H. (1995), A Day in the City: Using Conjoint Choice Experiments to Model Urban Tourists’ Choice of Activity Packages, „Tourism Management”, vol. 16, nr 5, https://doi.org/10.1016/0261-5177(95)00035-M. DOI: https://doi.org/10.1016/0261-5177(95)00035-M
Dziewanowska K., Kacprzak A. (2013), Marketing doświadczeń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Fairley S. (2003), In Search of Relieved Social Experience: Group-based Nostalgia Sport Tourism, „Journal of Sport Management”, vol. 17, nr 3, https://doi.org/10.1123/jsm.17.3.284. DOI: https://doi.org/10.1123/jsm.17.3.284
Fairley S., Gibson H., Lamont M. (2018), Temporal Manifestations of Nostalgia: Le Tour de France, „Annals of Tourism Research”, https://doi.org/10.1016/j.annals.2017.09.004. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2017.09.004
Gorazda M. (2014), Filozofia ekonomii, Copernicus Center Press, Kraków.
Kacprzak A., Dziewanowska K., Skorek M. (2015), Gospodarka doświadczeń. Perspektywa polskiego konsumenta, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kahneman D., Tversky A. (1979), Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk, „Econometrica”, vol. 47, nr 2, https://doi.org/10.2307/1914185. DOI: https://doi.org/10.2307/1914185
Kaplanidou K., Vogt Ch. (2010), The Meaning and Measurement of a Sport Event Experience among Active Sport Tourists, „Journal of Sport Management”, vol. 24, nr 5, https://doi.org/10.1123/jsm.24.5.544. DOI: https://doi.org/10.1123/jsm.24.5.544
Klaus P., Maklan S. (2011), Bridging the Gap for Destination Extreme Sports: A Model of Sports Tourism Customer Experience, „Journal of Marketing Management”, vol. 27, nr 13–14, https://doi.org/10.1080/0267257x.2011.624534. DOI: https://doi.org/10.1080/0267257X.2011.624534
Klimkowski C. (2002), Znaczenie założeń behawioralnych w ekonomii, „Ekonomista”, nr 6.
Krawczyk M. (2012), Podstawy: filozofia metody eksperymentalnej w ekonomii (w:) Ekonomia eksperymentalna, red. M. Krawczyk, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa.
Landreth H., Colander D.C. (2005), Historia myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
MacCannell D. (2005), Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
Marciszewska B. (2010), Produkt turystyczny a ekonomia doświadczeń, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Matuszyk A. (1998), Humanistyczne podstawy sportów przestrzeni (na przykładzie alpinizmu), Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Kraków.
Mazurek-Łopacińska K. (2006), Marketing doznań i doświadczeń – zasady i rola w oddziaływaniu na klientów (w:) Ekspansja czy regres marketingu, red. E. Duliniec, L. Garbarski, J. Mazur, M. Strzyżewska, W. Wrzosek, PWE, Warszawa.
Niezgoda A. (2013), Rola doświadczenia w zachowaniach konsumenta na rynku turystycznym. Koncepcja ekonomii doświadczeń i marketingu doznań, „Folia Turistica”, nr 28.
Noga M. (2017), Neuroekonomia a ekonomia głównego nurtu, CeDeWu, Warszawa.
Oleński J. (2001), Ekonomika informacji. Podstawy, PWE, Warszawa.
Orlik K. (2017), Makroekonomia behawioralna. Jak wyjaśniać zjawiska makroekonomiczne z wykorzystaniem ekonomii behawioralnej, CeDeWu, Warszawa.
Perić M. (2010), Sports Tourism and System of Experiences, „Tourism and Hospitality Management”, vol. 16, nr 2. DOI: https://doi.org/10.20867/thm.16.2.5
Pine II B.J., Gilmore J.H. (1999), The Experience Economy: Work Is Theatre and Every Business a Stage, Harvard Business School Press, Boston.
Prahalad C.K., Ramaswamy V. (2005), Przyszłość konkurencji, PWE, Warszawa.
Ross S.D., Norman W.C., Dorsch M.J. (2003), The Use of Conjoint Analysis in the Development of a New Recreation Facility, „Managing Leisure”, vol. 8, nr 4, https://doi.org/10.1080/1360671032000155578. DOI: https://doi.org/10.1080/1360671032000155578
Sagan A. (2004), Badania marketingowe. Podstawowe kierunki, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
Shipway R., Jones I. (2007), Running away from Home: Understanding Visitor Experiences and Behaviour at Sport Tourism Events, „International Journal of Tourism Research”, vol. 9, nr 5, https://doi.org/10.1002/jtr.641. DOI: https://doi.org/10.1002/jtr.641
Simon H.A. (1972), Theories of Bounded Rationality (w:) Decision and Organization, red. C.B. McGuire, R. Radner, North-Holland Publishing Company, Amsterdam.
Skowronek I. (2012), Marketing doświadczeń. Od doświadczeń klienta do wizerunku firmy, Poltext, Warszawa.
Słownik historii myśli ekonomicznej (2014), red. E. Kundera, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa.
Staniek Z. (2017), Ekonomia instytucjonalna. Dlaczego instytucje są ważne, Difin, Warszawa.
Stasiak A. (2013), Produkt turystyczny w gospodarce doświadczeń, „Turyzm”, t. 23, z. 1. DOI: https://doi.org/10.18778/0867-5856.23.1.03
Suh Y.K., McAvoy L. (2005), Preferences and Trip Expenditures – a Conjoint Analysis of Visitors to Seoul, Korea, „Tourism Management”, vol. 26, nr 3, https://doi.org/ 10.1016/j.tourman.2003.11.015. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2003.11.015
Szczechowicz B. (2012), Kultura fizyczna jako źródło wartości produktu turystycznego. Studium teoretyczno-empiryczne, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa.
Szczechowicz B. (2015), Łączenie wartości turystyki i sportu w świetle analizy ofert rynkowych (w:) Turystyka sportowa. Społeczno-kulturowy potencjał i perspektywy rozwoju, red. M. Kazimierczak, Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu, Poznań.
Szczechowicz B. (2016), Sposoby i środki zaspokajania potrzeb uczestnictwa w turystyce kulturowej sportu w świetle analizy struktury przedmiotowej rynku (w:) Inspiracje sportem w turystyce kulturowej, red. M. Kazimierczak, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Poznań.
Szczechowicz B. (2017), Współtworzenie wartości produktu turystycznego z klientami przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych z wykorzystaniem firmowych witryn WWW, „Folia Turistica”, nr 42, https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.4092. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.4092
Szumilak J. (2007), Racjonalność zachowań nabywców usług turystycznych w aspekcie gospodarowania informacją, „Folia Turistica”, nr 18.
Towse R. (2011), Ekonomia kultury. Kompendium, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
Urry J. (2007), Spojrzenie turysty, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Veblen T. (2008), Teoria klasy próżniaczej, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
Walesiak M., Bąk A. (2000), Conjoint analysis w badaniach marketingowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
Wichmann A., Jarvis N. (2014), Commitment, Expertise and Mutual Recognition: Oscillating Sports Tourism Experiences of Performing and Watching at the World Gymnaestrada, „Journal of Sport and Tourism”, vol. 19, nr 3–4, https://doi.org/10.1080/ 14775085.2015.1124797. DOI: https://doi.org/10.1080/14775085.2015.1124797
Wilkin J. (2016), Instytucjonalne i kulturowe podstawy gospodarowania. Humanistyczna perspektywa ekonomii, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Wprowadzenie do ekonomii (2004), red. Z. Dach, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
Zajonc R.B. (1985), Uczucia a myślenie: nie trzeba się domyślać, by wiedzieć, co się woli, „Przegląd Psychologiczny”, vol. 28, nr 1.
