Przestrzenie pamięci w miastach o trudnej historii. Konflikty wokół narracji miejskich
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2017.0963.0305Słowa kluczowe:
przestrzenie pamięci, miasto o trudnej historii, palimpsest, GliwiceAbstrakt
Artykuł poświęcony jest problematyce miast, w których pojawiają się kontrowersje wokół przestrzeni pamięci, powstających jako efekt rozmaitych procesów historycznych. Różne grupy mieszkańców i użytkowników wytwarzają społeczne przestrzenie znaczące, wypracowują najbardziej odpowiednie sposoby wykorzystywania miejsc i wydarzeń historycznych do budowania wizji miasta i swojej w nim obecności. Niektóre obszary miasta mogą mieć trudną przeszłość, w których przeplata się ze sobą dziedzictwo chciane i niechciane. „Pamięć”, także ta, zawarta w przestrzeni miejskiej, może być traktowana jako swoiste narzędzie do określania siebie w relacji do innych, a także do tworzenia poczucia sensu własnych działań, wyborów, których się dokonuje, kryteriów ocen. Posługując się różnymi przykładami miast o trudnej historii, w artykule przedstawiono tezę o kontrowersyjnym charakterze tworzonych przez różne zbiorowości przestrzeni pamięci.
Pobrania
Bibliografia
Baucharowicz M. [2012], Przeklęta i błogosławiona (Pamięć jako fundament europejskiej tożsamości w refleksji Czesława Miłosza), „Przegląd Humanistyczny”, rok LVI, nr 6(435).
Bierwiaczonek K. [2015], Przestrzeń publiczna jako przestrzeń tożsamości miasta. Szansa czy balast dla rozwoju miasta?, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica”, vol. 54, https://doi.org/10.18778/0208-600x.54.05. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.54.05
Björkdahl A. [2014], Urban Peacebuilding in Divided Cities, http://www.fragilestates.org/2014/01/06/urban-peacebuilding-in-divided-cities/ (data dostępu: 14.07.2016).
Czy Śląska już nie ma? Z Henrykiem Wańkiem, autorem „Finis Silesiae”, rozmawia Aleksandra Klich [2003], „Tygodnik Powszechny”, nr 24 (2814), 15 czerwca, http://www.tygodnik.com.pl/ksiazki/24/ksiazki01.php (data dostępu: 10.07.2015).
Goldzamt E., Szwidkowski O. [1987], Kultura urbanistyczna krajów socjalistycznych, Arkady, Strojizdat, Warszawa, Moskwa.
Golka M. [2009], Pamięć społeczna i jej implanty, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Halbwachs M. [2008], Społeczne ramy pamięci, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Hayden D. [1997], The Power of Place. Urban Landscapes as Public History, The MIT Press, Cambridge Mass., London.
Jałowiecki B. [1988], Społeczne wytwarzanie przestrzeni, KiW, Warszawa.
Jodliński L. [2006], Wprowadzenie, Gliwice znane i nieznane, Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
Kalandides A. [2007], Fragmented Branding for a Fragmented City: Marketing Berlin, http://www.geography.dur.ac.uk/conferences/Urban_Conference/Programme/pdf_files/Ares%20Kalandides.pdf (data dostępu: 1.02.07).
Karwińska A. [1997], Dziedzictwo kulturowe Polonii brazylijskiej. Komentarz socjologiczny [w:] Dziedzictwo architektoniczne polskiej emigracji w Brazylii, red. A. Böhm, Politechnika Krakowska, Kraków.
Kolbuszowska D. [2005], Nie chcą Żydów na podwórku, „Gazeta Wyborcza”, 15 listopada.
Kubit B. [2011], Gliwiccy Kresowianie, Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
Lipok-Bierwiaczonek M. [1993], Mit „surowego korzenia” a rzeczywistość kulturowa [w:] Tychy. Problemy miasta i perspektywy ich rozwiązania, Materiały seminarium, red. M.S. Szczepański, Tychy.
Macdonald S. [2008], Unsettling Memories: Intervention and Controversy over Difficult Public Heritage, https://www.york.ac.uk/media/sociology/Unsettling%20memories.pdf (data dostępu: 3.08.2015).
Madajczyk P. [2014], Polityka polska wobec ludności Górnego Śląska w latach 1944/45–1998 [w:] Górny Śląsk i Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku, red. S. Rosenbaum, IPN, Muzeum w Gliwicach, Katowice–Gliwice.
Madurowicz M. [2009], Hermeneutyka miejsca w świetle fenomenologii przestrzeni [w:] Genius loci. Tożsamość miejsca w kontekście historycznym i współczesnym, red. B. Gutowski, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa.
Małusecki B. [2006], Rodziny gliwickich przemysłowców pochodzenia żydowskiego – ich udział w życiu i rozwoju miasta [w:] Żydzi gliwiccy, Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
Mouton N., Louw G.P., Strydom G.L. [2012], A Historical Analysis of the Post-Apartheid Dispensation Education in South Africa (1994–2011), „International Business & Economics Research Journal”, vol. 11, nr 11, https://doi.org/10.19030/iber.v11i11.7369. DOI: https://doi.org/10.19030/iber.v11i11.7369
Nora P. [2009], Między pamięcią i historią: Les Linux de Memoire, „Tytuł Roboczy Archiwum”, nr 2.
Pajaczkowska C. [2005], Urban Memory / Suburban Oblivion [w:] Urban Memory. History and Amnesia in the Modern City, ed. M. Crinson, Routledge, New York.
Prawelska-Skrzypek G. [1990], Miasta o niesharmonizowanym rozwoju w świadomości mieszkańców, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Rosenbaum S. [2010], Między dezintegracją a migracją. Władze komunistyczne a ludność rodzima w Gliwicach i powiecie gliwickim w latach 1950–1960 [w:] Władza, polityka i społeczeństwo w Gliwicach w latach 1939–1989, red. B. Tracz, IPN, Muzeum w Gliwicach, Katowice–Gliwice.
Rybicka E. [2011], Pamięć i miasto. Palimpsest vs pole walki, „Teksty Drugie”, nr 5, IBL PAN, http://rcin.org.pl/Content/48426/WA248_65486_P-I-2524_rybicka-pamiec.pdf (data dostępu: 27.06.2016).
Sassen S. [2014], The City: Today’s Frontier Zone, „Glocalism: Journal of Culture, Politics and Innovation”, nr 3, https://doi.org/10.12893/gjcpi.2014.3.1. DOI: https://doi.org/10.12893/gjcpi.2014.3.1
Skoczylas Ł. [2014], Pamięć społeczna miasta – jej liderzy i odbiorcy, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
Stavrides S. [2006], Heterotopias and the Experience of Porous Urban Space, http://courses.arch.ntua.gr/fsr/125583/loose_space_Stavrides_final.pdf (data dostępu: 26.07.2016).
Sutcliffe M. [1996], The Fragmented City: Durban, South Africa, „International Social Science Journal”, vol. 48, nr 147, https://doi.org/10.1111/j.1468-2451.1996.tb00057.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2451.1996.tb00057.x
Swentzell R. [1997], Conflicting Landscape Values: The Santa Clara Pueblo and Day School [w:] Understanding Ordinary Landscapes, eds P. Groth i T.W. Bressi, Yale University Press, New Haven.
Szczepański M.S. [1998], Opel z górniczym pióropuszem: Restrukturyzacja województwa katowickiego i jej społeczne uwarunkowania, Śląsk, Wydawnictwo Naukowe, Katowice.
Tobiasz-Lis P. [2008], Wyobrażenia kobiet i mężczyzn o przestrzeni Łodzi, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, nr 9.
Wódz K. [1995], Revitalization of the Silesian Identity – Chance and Threats [w:] Regional Identity – Regional Consciousness. The Upper Silesian Experience, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zukin S. [1995], Culture of Cities, Blackwell Publishers, Oxford.
Żmudzińska-Nowak M. [2010], Miejsce. Tożsamość i zmiana, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
