Etyka międzynarodowa a odpowiedzialność za ochronę
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2017.0962.0206Słowa kluczowe:
etyka, odpowiedzialność, realizm, liberalizm, neomarksizm, szkoła angielskaAbstrakt
Celem artykułu jest przybliżenie nowej, kształtującej się od początku XXI w. instytucji prawa międzynarodowego, jaką stanowi odpowiedzialność za ochronę (responsibility to protect). Instytucja odpowiedzialności za ochronę interpretowana jest w świetle teorii stosunków międzynarodowych oraz etyki międzynarodowej. W artykule zastosowano analityczno-deskryptywną metodę badawczą. Stosunkowo nowa instytucja odpowiedzialności za ochronę zyskała ze względu na swoje znaczenie powszechną akceptację społeczności międzynarodowej, aczkolwiek spotkała się też z krytyką jako zbyt trudna do zastosowania. Zasługuje jednak na uwagę jako najbardziej radykalny program legitymizujący działania podejmowane pod auspicjami Narodów Zjednoczonych mające na celu ochronę ludności cywilnej w sytuacjach zagrożenia.
Pobrania
Bibliografia
World Summit Outcome [2005], Resolution adopted by the General Assembly on 16 September 2005, United Nations, General Assembly, A/RES/60/1.
Baaz M. [2013], Beyond Order versus Justice: Middle-Ground Ethics and the Responsibility to Protect [w:] Ethical Reasoning in International Affairs. Arguments from the Middle Ground, ed. C. Navari, Palgrave Macmillan, New York.
Cairns E. [2014], R2P and Humanitarian Action, „Global Responsibility to Protect”, vol. 6, nr 2, https://doi.org/10.1163/1875984X-00602004. DOI: https://doi.org/10.1163/1875984X-00602004
Constitutive Act of the African Union [2000], http://www.au.int/en/about/constitutive_act (data dostępu: 30.11.2016).
Doyle M.W. [2011], International Ethics and the Responsibility to Protect, „International Studies Review”, vol. 13, nr 1, https://doi.org/10.1111/j.1468-2486.2010.00999.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2486.2010.00999.x
Doyle M.W. [2016], The Politics of Global Humanitarianism: The Responsibility to Protect before and after Libya, „International Politics”, vol. 53, nr 1, https://doi.org/10.1057/ip.2015.35. DOI: https://doi.org/10.1057/ip.2015.35
Frost M. [2013], Middle-Ground Ethics and Human Rights in International Relations [w:] Ethical Reasoning in International Affairs. Arguments from the Middle Ground, ed. C. Navari, Palgrave Macmillan, New York.
Gözen Ercan P. [2016], Debating the Future of the ‘Responsibility to Protect’: The Evolution of a Moral Norm, Palgrave Macmillan, London.
Grzebyk P. [2015], Miejsce interwencji zbrojnej w koncepcji „odpowiedzialność za ochronę” (R2P), „Stosunki Międzynarodowe”, nr 3.
Halpern M. [1964], The Morality and Politics of Intervention [w:] International Aspects of Civil Strife, ed. J.N. Rosenau, Princeton University Press, Princeton.
Hehir A. [2013], The Responsibility to Protect as the Apotheosis of Liberal Teleology [w:] Libya, the Responsibility to Protect and the Future of Humanitarian Intervention, eds A. Hehir, R. Murray, Palgrave Macmillan, New York.
Heinze E.A., Steele B.J. [2013], The (D)evolution of a Norm: R2P, the Bosnia Generation and Humanitarian Intervention in Libya [w:] Libya, the Responsibility to Protect and the Future of Humanitarian Intervention, eds A. Hehir, R. Murray, Palgrave Macmillan, New York.
Holmes J. [2014], Responsibility to Protect. A Humanitarian Overview, „Global Responsibility to Protect”, vol. 6, nr 2, https://doi.org/10.1163/1875984x-00602003. DOI: https://doi.org/10.1163/1875984X-00602003
Hutchings K. [2001], International Politics and Ethical Life [w:] Ethics and International Relations, eds H. Seckinelgin, H. Shinoda, Palgrave Macmillan, New York.
Implementing the Responsibility to Protect [2009], Report of the Secretary-General, United Nations, General Assembly, A/63/677, 12 January.
Karta Narodów Zjednoczonych, Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i Porozumienie ustanawiające Komisję Przygotowawczą Narodów Zjednoczonych [1945], Dz.U. 1947 nr 23 poz. 90.
Knight W.A. [2011], The Development of the Responsibility to Protect – From Evolving Norm to Practice, „Global Responsibility to Protect”, vol. 3, nr 1, https://doi.org/10.1163/187598411x549468. DOI: https://doi.org/10.1163/187598411X549468
Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa [1948], Nowy Jork, 9 grudnia, Dz.U. 1952 nr 9 poz. 9 i nr 31 poz. 213.
Kuźniar R. [2015], Karski, Lemkin i odpowiedzialność za ochronę [w:] Jan Karski a odpowiedzialność za ochronę, eds E. Smolar, B.M.J. Szewczyk, Semper, Warszawa.
Letter dated 9 November 2011 from the Permanent Representative of Brazil to the United Nations addressed to the Secretary-General, General Assembly, Security Council, United Nations, A/66/551–S/2011/701.
Leveringhaus A. [2014], Liberal Interventionism, Humanitarian Ethics, and the Responsibility to Protect, „Global Responsibility to Protect”, vol. 6, nr 2, https://doi.org/10.1163/1875984x-00602005. DOI: https://doi.org/10.1163/1875984X-00602005
Max Planck Encyclopedia of Public International Law [2010], ed. R. Wolfrum, www.mpepil.com (data dostępu: 30.11.2016).
Mill J.S. [1859], A Few Words on Non-intervention, http://oll.libertyfund.org/titles/mill-the-collected-works-of-john-stuart-mill-volume-xxi-essays-on-equality-law-and-education#lf0223-21_head_040 (data dostępu: 30.11.2016).
A More Secure World: Our Shared Responsibility [2004], Report of the Secretary-General’s High-level Panel on Threats, Challenges and Change, United Nations, General Assembly, A/59/565 29, 29 November.
Newman E. [2013], R2P: Implications for World Order, „Global Responsibility to Protect”, vol. 5, nr 3, https://doi.org/10.1163/1875984x-00503002. DOI: https://doi.org/10.1163/1875984X-00503002
Österdahl I. [2013], The Responsibility to Protect and the Responsibility While Protecting: Why Did Brazil Write a Letter to the UN?, „Nordic Journal of International Law”, vol. 82, nr 4, https://doi.org/10.1163/15718107-08204001. DOI: https://doi.org/10.1163/15718107-08204001
Quinton-Brown P. [2013], Mapping Dissent: The Responsibility to Protect and Its State Critics, „Global Responsibility to Protect”, vol. 5, nr 3, https://doi.org/10.1163/1875984x-00503003. DOI: https://doi.org/10.1163/1875984X-00503003
Reinold T. [2013], Africa’s Emerging Regional Security Culture and the Intervention in Libya [w:] Libya, the Responsibility to Protect and the Future of Humanitarian Intervention, eds A. Hehir, R. Murray, Palgrave Macmillan, New York.
Resolution 1674 [2006], United Nations, Security Council, S/RES/1674.
Resolution 1973 [2011], United Nations, Security Council, S/RES/1973.
Resolution 1991 [2011], United Nations, Security Council, S/RES/1991.
Resolution 2286 [2016], United Nations, Security Council, S/RES/2286.
The Responsibility to Protect [2001], Report of the International Commission on Intervention and State Sovereignty, International Development Research Centre, Ottawa.
The Responsibility to Protect and the Third Pillar. Legitimacy and Operationalization [2015], eds D. Fiott, J. Koops, Palgrave Macmillan, New York.
Responsibility to Protect: Timely and Decisive Response [2012], Report of the Secretary-General, United Nations, General Assembly, Security Council, A/66/874–S/2012/578, 25 July.
Rose S.J. [2014], Moving Forward with the Responsibility to Protect: Using Political Inertia to Protect Civilians, „Boston College International and Comparative Law Review”, vol. 37, nr 1.
Smith M.J. [1989], Ethics and Intervention, „Ethics and International Affairs”, vol. 3, nr 1, https://doi.org/10.1111/j.1747-7093.1989.tb00209.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1747-7093.1989.tb00209.x
Statement by the President of the Security Council [2013], United Nations, Security Council, S/PRST/2013/2, 12 February.
Symonides J. [2006], Przyjęcie zasady „odpowiedzialności za ochronę” w procesie reformowania Narodów Zjednoczonych [w:] Prawo międzynarodowe – problemy i wyzwania. Księga pamiątkowa Profesor Renaty Sonnenfeld-Tomporek, red. J. Menkes, Elipsa, Warszawa.
Tukidydes [2003], Wojna peloponeska, Czytelnik, Warszawa.
VanLandingham R.E. [2012], Politics or Law? The Dual Nature of the Responsibility to Protect, „Denver Journal International Law and Policy”, vol. 41, nr 1.
Warner D. [2013], Are We Linguistically Left-Handed? In Search of Responsible, Ethical Subjects [w:] Ethical Reasoning in international Affairs. Arguments from the Middle Ground, ed. C. Navari, Palgrave Macmillan, New York.
Zajadło J. [2005], Słuszna przyczyna jako przesłanka legitymizacyjna interwencji humanitarnej: studium z filozofii prawa międzynarodowego, „Kwartalnik Prawa Publicznego”, nr 1/2.
Zajadło J. [2009], Koncepcja odpowiedzialności za ochronę (Responsibility to Protect) – nowa filozofia prawa międzynarodowego? [w:] Świat współczesny wobec użycia siły. Dylematy prawa i polityki, red. J. Kranz, EuroPrawo, Warszawa.
Zajadło-Węglarz P. [2015], Odpowiedzialność państwa w koncepcji R2P [w:] Państwo i terytorium w prawie międzynarodowym, red. J. Menkes, E. Cała-Wacinkiewicz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
