Metodyczne aspekty badania zaufania w naukach o zarządzaniu
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2016.0955.0703Słowa kluczowe:
zaufanie organizacyjne, zaufanie międzyorganizacyjne, osobowa skłonność do zaufania, metodyka badańAbstrakt
Artykuł prezentuje zagadnienia związane z badaniem zaufania w naukach o zarządzaniu. Zaufanie rozpatruje się w różnych kontekstach i przekrojach. Wskazuje się ponadto na zróżnicowane źródła i wymiary zaufania, a także kulturowe zakorzenienie tego konstruktu i wiele innych jego cech, które utrudniają analizy i uzgodnienia w zakresie badań różnych autorów. Trudności w badaniu zaufania wynikają także z jego natury jako konstruktu poznawczego, którego analizy dokonuje się często na podstawie subiektywnego postrzegania respondentów. Celem artykułu jest kompleksowe ujęcie problematyki zaufania z uwzględnieniem trudności związanych z jego mierzeniem.
Pobrania
Bibliografia
Akrout H., Fall M., Akrout W., Chandon J.L. [2016], Affective Trust in Buyer-Seller Relationships: A Two-dimensional Scale, „Journal of Business and Industrial Marketing”, vol. 31, nr 2, http://dx.doi.org/10.1108/JBIM-11-2014-0223. DOI: https://doi.org/10.1108/JBIM-11-2014-0223
Altuntaş S., Baykal U. [2010], Relationship between Nurses’ Organizational Trust Levels and Their Organizational Citizenship Behaviors, „Journal of Nursing Scholarship”, vol. 42, https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2010.01347.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2010.01347.x
Atkinson S., Butcher D. [2003], Trust in Managerial Relationships, „Journal of Managerial Psychology”, vol. 18, nr 4, http://dx.doi.org/10.1108/02683940310473064. DOI: https://doi.org/10.1108/02683940310473064
Avner B.N., Halldorsson F. [2006], Measuring Trust: Which Measure Can Be Trusted?, http://www.legacy–irc.csom.umn.edu/RePEc/hrr/papers/0207.pdf (data dostępu: 20.09.2016).
Baccarani C. [1995], Riflessioni sulla fiducia in M.Ugolini. La natura dei rapporti tra imprese nel settore delle scarpe per donna, Cedam, Padova.
Beugelsdijk S., Groot H.L. de, Schaik A.B. van [2004], Trust and Economic Growth: A Robustness Analysis, „Oxford Economic Papers”, vol. 56(1), https://doi.org/10.1093/oep/56.1.118. DOI: https://doi.org/10.1093/oep/56.1.118
Bigley G.A., Pearce I.L. [1998], Straining for Shared Meaning in Organization Science: Problems of Trust and Distrust, „Academy of Management Review”, vol. 23(3), https://doi.org/10.2307/259286. DOI: https://doi.org/10.2307/259286
Blomqvist K. [2002], Partnering in the Dynamic Environment: The Role of Trust in Asymmetric Partnership Formation, Doctor of Science Thesis, Lappeenranta University of Technology, Lappeenranta.
Blunsdon B., Reed K. [2003], The Effect of Technical and Social Conditions on Workplace Trust, „International Journal of Human Resource Management”, vol. 14(1), https://doi.org/10.1080/09585190210158493. DOI: https://doi.org/10.1080/09585190210158493
Colquitt J.A., Scott B.A., LePine J.A. [2007], Trust, Trustworthiness, and Trust Propensity: A Meta-Analytic Test of Their Unique Relationships with Risk Taking and Job Performance, „Journal of Applied Psychology”, vol. 92, nr 4, https://doi.org/10.1037/0021-9010.92.4.909. DOI: https://doi.org/10.1037/0021-9010.92.4.909
Connell R. Mannion N.A.D. [2006], Conceptualisations of Trust in the Organisational Literature, „Journal of Health Organization and Management”, vol. 20, nr 5, https://doi.org/10.1108/14777260610701795. DOI: https://doi.org/10.1108/14777260610701795
Cwalina W., Falkowski A. [2005]. Marketing polityczny – perspektywa psychologiczna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
DeVellis R.F. [1991], Scale Development: Theory and Applications, Applied Social Research Methods Series, vol. 26, Sage, Newbury Park, CA.
Dietz G., Hartog D.N. den [2006], Measuring Trust inside Organisations, „Personnel Review”, vol. 35, nr 5, https://doi.org/10.1108/00483480610682299. DOI: https://doi.org/10.1108/00483480610682299
Deutsh M. [1958], Trust and Suspicion, „Journal of Conflict Resolution”, vol. 2, nr 4, https://doi.org/10.1177/002200275800200401. DOI: https://doi.org/10.1177/002200275800200401
Ekici A. [2013], Temporal Dynamics of Trust in Ongoing Inter-organizational Relationships, „Industrial Marketing Management”, vol. 42, nr 6, https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2013.03.008. DOI: https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2013.03.008
Ertürk A. [2010], Exploring Predictors of Organizational Identification: Moderating Role of Trust on the Associations between Empowerment, Organizational Support and Identification, „European Journal of Work and Organizational Psychology”, vol. 19, nr 4, https://doi.org/10.1080/13594320902834149. DOI: https://doi.org/10.1080/13594320902834149
Fischer C. [2013], Trust and Communication in European Agri-food Chains, „Supply Chain Management: An International Journal”, vol. 18, nr 2, https://doi.org/10.1108/13598541311318836. DOI: https://doi.org/10.1108/13598541311318836
Gerrig R.J., Zimbardo P. [2006], Psychologia i życie, wyd. 3, PWN, Warszawa.
Gibson C.B., Manuel J.A. [2003], Building Trust: Effective Multicultural Communication Processes in Virtual Teams [w:] Virtual Teams That Work: Creating Conditions for Virtual Team Effectiveness, eds C.B. Gibson, S.G. Cohen, Jossey-Bass, San Francisco.
Glińska-Neweś A. [2013], Employee Interpersonal Relationship [w:] Positive Management. Managing the Key Areas of Positive Organisational Potential for Company Success, ed. M.J. Stankiewicz, Dom Organizatora TNOiK, Toruń.
Glińska-Neweś A., Haffer R. [2013], Znaczenie interpersonalnych relacji pracowników w organizacyjnym uczeniu się, Dom Organizatora TNOiK, Toruń.
Gojny-Zbierowska [2015], Postrzegane wsparcie organizacyjne. Perspektywa wysoce efektywnych systemów pracy, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice (praca magisterska, maszynopis).
Good D. [1988], Individuals, Interpersonal Relations and Trust [w:] Trust Making and Breaking Relationships, ed. D. Gabmetta, Basil Blackwell, Oxford.
Gori-Maia A. [2013], Relative Income, Inequality and Subjective Wellbeing: Evidence for Brazil, „Social Indicators Research”, vol. 113, nr 3, https://doi.org/10.1007/s11205-012-0135-4. DOI: https://doi.org/10.1007/s11205-012-0135-4
Hosmer L.T. [1995], Trust: The Connecting Link between Organizational Theory and Philosophical Ethics, „Academy of Management Review”, vol. 20, nr 2, https://doi.org/10.2307/258851. DOI: https://doi.org/10.2307/258851
Inglehart R. [1999], Trust, Well-Being and Democracy [w:] Democracy and Trust, ed. M. Warren, Cambridge University Press, Cambridge.
Koopetycja w rozwoju przedsiębiorstw high-tech. Determinanty i dynamika [2014], red. A. Zakrzewska-Bielawska, Placet, Warszawa.
Korsgaard M.A., Brower H.H., Lester S.W. [2015], It Isn’t Always Mutual: A Critical Review of Dyadic Trust, „Journal of Management”, vol. 41, nr 1, https://doi.org/10.1177/0149206314547521. DOI: https://doi.org/10.1177/0149206314547521
Krot K. [2013], Holistyczne podejście do zaufania w zarządzaniu przedsiębiorstwem [w:] Nauki o zarządzaniu dla przedsiębiorstw i biznesu, red. A. Czech, A. Szplit, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
Laeequddin M., Sahay B.S., Sahay V., Abdul Waheed K. [2010], Measuring Trust in Supply Chain Partners’ Relationships, „Measuring Business Excellence”, vol. 14, nr 3, https://doi.org/10.1108/13683041011074218. DOI: https://doi.org/10.1108/13683041011074218
Larzelere R.E., Huston T.L. [1980], The Dyadic Trust Scale: Toward Understanding Interpersonal Trust in Close Relationships, „Journal of Marriage and the Family”, vol. 42, nr 3, August, https://doi.org/10.2307/351903. DOI: https://doi.org/10.2307/351903
Lencioni P.M. [2012], The Advantage. Why Organizational Health Trumps Everything Else in Business, Jossey Bass, San Francisco, CA.
Lewicki R.J., Bunker B.B. [1996], Developing and Maintaining Trust in Work Relationships [w:] Trust in Organizations. Frontiers of Theory and Re-search, eds R.M. Kramer, T.R. Tyler, Sage, London.
Lippert S.K., Swiercz P.M. [2005], Human Resource Information Systems (HRIS) and Technology Trust, „Journal of Information Science”, vol. 31, nr 5, https://doi.org/10.1177/0165551505055399. DOI: https://doi.org/10.1177/0165551505055399
Martin K.D., Cullen J.B. [2006], Continuities and Extensions of Ethical Climate Theory: A Meta-Analytic Review, „Journal of Business Ethics”, vol. 69, nr 2, https://doi.org/10.1007/s10551-006-9084-7. DOI: https://doi.org/10.1007/s10551-006-9084-7
Meyer R.C., Davis J.H., Schoorman D. [1995], An Integrative Model of Organizational Trust, „Academy of Management Review”, vol. 20, nr 3, https://doi.org/10.2307/258792. DOI: https://doi.org/10.2307/258792
McCole P. [2002], The Role of Trust for Electronic Commerce in Services, „International Journal of Contemporary Hospitality Management”, vol. 14, nr 2, https://doi.org/10.1108/09596110210419264. DOI: https://doi.org/10.1108/09596110210419264
McEvily B., Perrone V., Zaheer A. [2003], Trust as an Organizing Principle, „Organization Science”, vol. 14, nr 1, https://doi.org/10.1287/orsc.14.1.91.12814. DOI: https://doi.org/10.1287/orsc.14.1.91.12814
McKnight D.H., Chervany N.L. [2001], Trust and Distrust Definitions: One Bite at a Time [w:] Trust in Cyber-societies, Springer Verlag, Berlin–Heidelberg.
Migdał K. [2003], Psychologia w praktyce społecznej, wyd. 2, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Warszawa.
Miszczak M. [2010], Emocje w komunikacji interpersonalnej z perspektywy zarządzania [w:] Psychologiczne aspekty zarządzania organizacją, cz. 3, http://www.wcy.wat.edu.pl/ioz/stories/zeszyty/new_nsz7_03.pdf (data dostępu: 20.09.2016).
Morita P.P., Burns C.M. [2014], Understanding ‛Interpersonal Trust’ from a Human Factors Perspective: Insights from Situation Awareness and the Lens Model, „Theoretical Issues in Ergonomics Science”, vol. 15, nr 1, https://doi.org/10.1080/1463922x.2012.691184. DOI: https://doi.org/10.1080/1463922X.2012.691184
Mouzas S., Henneberg S., Naude P. [2007], Trust and Reliance in Business Relationships, „European Journal of Marketing”, vol. 41, nr 9/10, https://doi.org/10.1108/03090560710773327. DOI: https://doi.org/10.1108/03090560710773327
Nienaber A.M., Romeike P.D, Searle R., Schewe G. [2015], A Qualitative Meta-analysis of Trust in Supervisor-subordinate Relationships, „Journal of Managerial Psychology”, vol. 30, nr 5, https://doi.org/10.1108/jmp-06-2013-0187. DOI: https://doi.org/10.1108/JMP-06-2013-0187
Paine K.D. [2003], Guidelines for Measuring Trust in Organizations, The Institute for Public Relations, http://www.instituteforpr.org/wpcontent/uploads/2003_MeasuringTrust.pdf (data dostępu: 10.09.2016).
Piórkowska K. [2014], Treści kognitywne i metodologiczne psychologii społecznej i poznawczej w kontekście nauk o zarządzaniu, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 340, Wrocław, https://doi.org/10.15611/pn.2014.340.10. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2014.340.10
Pluwak A. [2009], Geneza i ewolucja pojęcia framing w naukach społecznych, http://www.globalmediajournal.collegium.edu.pl/artykuly/wiosna-2009/pluwak-geneza-i-ewolucja-pojecia-framing.pdf (data dostępu: 14.01.2016).
Rosenfeld R., Messner S.F., Baumer E.P. [2001], Social Capital and Homicide, „Social Forces”, vol. 80, nr 1. DOI: https://doi.org/10.1353/sof.2001.0086
Sako M. [2006], Outsourcing and Offshoring: Implications for Productivity of Business Services, „Oxford Review of Economic Policy”, vol. 22(4). DOI: https://doi.org/10.1093/oxrep/grj029
Sankowska A. [2011], Wpływ zaufania na zarządzanie przedsiębiorstwem. Perspektywa wewnątrzorganizacyjna, Difin, Warszawa.
Schoorman F.D., Mayer R.C., Davis J.H. [2007], An Integrative Model of Organizational Trust: Past, Present and Future, „Academy of Management Review”, vol. 32, nr 2, https://doi.org/10.5465/amr.2007.24348410. DOI: https://doi.org/10.5465/amr.2007.24348410
Seppanen R., Blomqvist K., Sundqvist S. [2007], Measuring Inter-organizational Trust – a Critical Review of the Empirical Research in 1990–2003, „Industrial Marketing Management”, vol. 36, nr 2, https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2005.09.003. DOI: https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2005.09.003
Sokołowska A. [2015], Kształtowanie zaufania pracowników w małym przedsiębiorstwie – główne założenia, dylematy i paradoksy, „Marketing i Rynek”, nr 5.
Stewart K.J. [2003], Trust Transfer on the World Wide Web, „Organization Science”, vol. 14, nr 1, https://doi.org/10.1287/orsc.14.1.5.12810. DOI: https://doi.org/10.1287/orsc.14.1.5.12810
Svensson G. [2006], Multiple Informants and Asymmetric Interactions of Mutual Trust in Dyadic Business Relationships, „European Business Review”, vol. 18, nr 2, https://doi.org/10.1108/09555340610651848. DOI: https://doi.org/10.1108/09555340610651848
Sztompka P. [2007], Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Znak, Kraków.
Tschannen-Moran M., Hoy W.K. [2000], A Multidisciplinary Analysis of the Nature, Meaning, and Measurement of Trust, „Review of Educational Research”, vol. 70, nr 4, https://doi.org/10.2307/1170781. DOI: https://doi.org/10.2307/1170781
Van Dyne L., Vandewalle D., Kostova T., Latham M., Cummings L. [2000], Collectivism, Propensity to Trust and Self-esteem as Predictors of Organizational Citizenship in a Non-work Setting, „Journal of Organizational Behavior”, vol. 21, nr 1, https://doi.org/10.1002/(sici)1099-1379(200002)21:1%3C3::aid-job47%3E3.0.co;2-6. DOI: https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1379(200002)21:1<3::AID-JOB47>3.0.CO;2-6
Vanhala M., Puumalainen K., Blomqvist K. [2011], Impersonal Trust: The Development of the Construct and the Scale, „Personnel Review”, vol. 40, nr 4, https://doi.org/10.1108/00483481111133354. DOI: https://doi.org/10.1108/00483481111133354
Weck M., Ivanova M. [2013], The Importance of Cultural Adaptation for the Trust Development within Business Relationships, „Journal of Business and Industrial Marketing”, vol. 28, nr 3, https://doi.org/10.1108/08858621311302868. DOI: https://doi.org/10.1108/08858621311302868
Wierzbiński J. [2009], Badanie zaufania do organizacji: problemy metodologiczne, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Williamson O. [1985], The Economic Institutions of Capitalism, Free Press, New York.
Wrightsman L.S. [1996], Personality and Attitudinal Correlates of Trusting and Trustworthy Behaviors in a Two-Person Game, „Journal of Personality and Social Psychology”, vol. 4(3), https://doi.org/10.1037/h0023655. DOI: https://doi.org/10.1037/h0023655
Zhang J., Cohen R. [2008], Evaluating the Trustworthiness of Advice about Seller Agents in e-marketplaces: A Personalized Approach, „Electronic Commerce Research and Applications”, vol. 7, nr 3, https://doi.org/10.1016/j.elerap.2008.03.001. DOI: https://doi.org/10.1016/j.elerap.2008.03.001
Zieliński T. [2012], Zaufanie jako regulator decyzji ekonomicznych (analiza literatury), „Management and Business Administration. Central Europe”, nr 4(117), https://doi.org/10.7206/mba.ce.2084-3356.24. DOI: https://doi.org/10.7206/mba.ce.2084-3356.24
